DE TEKENAAR
dagboekfragment uit 1969
De tekenaar is 60 jaar
In de nacht van 20 op 21 juli was ik net op tijd wakker geworden om wat bijzonders te zien: televisiebeelden van de Apollo 11 op reis naar de maan, beelden vanuit de gewichtsloze cabineruimte op 350.000 km van de aarde. Wonderbaarlijk! Op dit ogenblik houden miljoenen mensen op de wereld de adem in. Een mens zal voet op de maan zetten.Nu zien we nog een 'aards' beeld: in Houston zie je mensen op de rug die voor een groot wit scherm zitten te wachten. Je hoort de stem van Collins die vanaf het vlakbije maanoppervlak spreekt.
Drie gespannen Nederlandse commentatoren maken beurtelings hun opmerkingen:
De eerste TV beelden zullen wel slecht zijn, maar over twintig minuten zal dat beter worden. En zelfs de meest schimmige beelden zullen ons welkom zijn.
Deze potloodpunt wijst op de maanglobe het punt aan waar de astronauten zullen landen. De daalmotor moet nu worden ontstoken.
Pakken aan; helmen op; horloge gereed maken. Ze zijn nu niet bepaald ver meer af van de maanwandeling, die ons twee uur en veertig minuten zal bezig houden en waarvoor de astronauten nu al twee uur hun voorbereidingen maken.
Langer dan ruim 2 uur kan de maanwandeling niet duren want dan is hun pakket op de rug leeg.
Bijna zeseneenhalf uur is de LM nu op de maan, zegt Terlingen, de hoofdcommentator die al uren en uren bezig is.
Nog steeds zie ik het Houston beeld met mensen in hemdsmouwen achter televisietoestellen. Het schijnt een zware bevalling te zijn, deze ontsluiting van het maangeheim. De opening van het luik wordt nu gemeld. Dat gaat naar binnen open. 'De adelaars' zullen door een nauwe tunnel naar buiten moeten kruipen.
Elk gemist woord van de astronauten is nu een verlies, zegt Terlingen.
Even is er stilte. Het is kwart voor vier nu. Ik zit voor m'n gevoel ook gewichtsloos, zonder een spoor van slaap, in een van de ruime nieuwe stoelen die we een paar dagen geleden in gebruik namen. De laatste controle wordt nu gemeld. Armstrong is nu buiten. Hij heeft gevraagd: Help me een beetje zoeken om de sporten van de ladder te vinden. Hij gaat goed en is nu op het platform van de LM. Het "OK OK" begeleidt de fases. Armstrong op de tweede trap.
Ha, geweldig, zegt Terlingen, daar komt ie.
Armstrong heeft zich omgedraaid. Een voet op de onderste sport probeert even en wordt weer opgetild. Een donker silhouetbeeld staat op een schotel. Nu gaat het komen. Hij kan zijn voetstappen niet zien. Heeft geen moeilijkheden om zich te bewegen.
U kijkt nu naar de eerste bewegingen van een mens op de maan. De eerste mens loopt op de maan!
Een robotachtige verschijning heeft dienovereenkomstige bewegingen. Hij haalt met een koord de TV camera naar buiten. Hij heeft bewezen dat een mens zich gemakkelijk bewegen kan op de maan. De toestand van de bemanning uitstekend, wordt gemeld. Armstrong gaat foto's maken. Op zijn knie heeft hij een zak zitten om maangrond te verzamelen. De zak wordt opengemaakt. Nu heeft hij een maanmonster. Hij probeert ook een soort maanrots mee te nemen, maar heeft moeilijkheden om het stukje in de zak te krijgen. De 16 mm camera voor de ruit van de LM, die hij ook aangezet heeft, doet z'n werk.
Wonderlijk, wonderlijk is deze maandans. Hoe moet je je daar voortbewegen? Met welke pas?
Nog maar af en toe zeggen de stemmen van de doodvermoeide commentators iets.
Aldrin komt nu naar buiten, gadegeslagen door Armstrong. De benen van Aldrin worden zichtbaar. Hij daalt de trap af, maakt een sprongetje, en nog eens. Hij is op de maan nu. Geweldig enthousiast zijn deze astronauten. De TV-camera wordt op statief gezet.
Twee mensen beladen met instrumenten zijn druk doende als wonderlijke diepzeemonsters met doorschijnende en flitsende schilden en tentakels. We zien wonderlijke licht- en donkervlekken op de beeldbuis, afkomstig van de camera waarmee Armstrong in de hand loopt. Hij gaat er het landschap mee verkennen. Af en toe lijkt het een soort magisch realisme; spookachtige gedaanten; een poppenspel waar een onzichtbare hand de draad hanteert. Wankel zwevend doen ze hun stappen en verrichten ze hun handelingen.
Gedaanten ontplooien de Amerikaanse vlag. Vaag hoor ik het Amerikaanse volkslied. De bewegingen zijn zweef-strompelend met doorgezakte knieën. Ze demonstreren de verschillende manieren om te lopen. Hun zweefsprongetjes worden al wat sierlijker en ritmischer. President Nixon spreekt tot de astronauten die stil staan te luisteren in (op) de zee der stilte. Een laserreflector om metingen te verrichten wordt op de maan geplaatst. De moeilijkheid is nu om de laserreflector op de aarde te richten. Ook een massieve seismograaf moet op het maanoppervlak achterblijven.
Ze hebben nu al twee uur geleefd op de PLSF, zegt de commentator.
Het is bijna half zes nu. Behalve dat ik m'n ogen een beetje gespannen voel worden, heb ik geen enkel gevoel van vermoeidheid.
Ik heb een kop thee gezet, een paar beschuiten gereed gemaakt en een sigaretje opgestoken. Ik kan er nauwelijks de tijd voor nemen me van het beeld los te maken, maar moet toch een uurtje zien te slapen. Straks gaan we de familie Groenwold afhalen van de trein. Samen gaan we naar Schiphol waarvandaan mevrouw en Mineke Groenwold naar Kees en Titie in Victoria vertrekken.
Het werd een slaapje van korte duur dus, tot ongeveer acht uur. Om negen uur waren Krien en ik op het Centraal Station. Daar vingen we de zwaar bekofferde familie op. Met de KLM bus gingen we naar Schiphol. Ik zag voor het eerst het totaal vernieuwde luchtvaartstation, schitterend, druk en beweeglijk.
Tot schrik van velen bleek het vliegtuig naar Vancouver twaalf uur vertraging te hebben. Het toestel dat om 12.30 uur zou vertrekken, zal twaalf uur later starten. Oorzaak: bemanning had te lang naar de maanlanding gekeken en was niet op tijd komen opdagen. Gevolg: een drukke dag met logees bij ons thuis. Moeder is druk in de weer om haar algemeen geprezen maaltijden op te dienen enzovoort.
Tussendoor zagen we op de beeldbuis nog eens de realiteiten die zo onwerkelijk aandoen en onze belangstelling naar het onbekende wakker maken. Apollo 11 is nu op weg naar de aarde. Alles is vlot verlopen. Deze beelden uit de Kosmos doet de vergelijking trekken met de beelden van de microkosmos van het eigen kleine leven. Ook dat kan boeiend en fascinerend zijn, om niet te zeggen verbijsterend.