AUTEUR:
Daan van Alten

GLOBAAL

Overweging over angst en boosheid 2016

Globale mensen

De tijd dat mensen - waar dan ook - zich niet bewust waren van de rest van de wereld is voorbij. De Afrikaan, de Chinees, de dorpeling of plattelander, de Aziaat, en uiteraard ook de Westerling, allemaal hebben ze weet van het bestaan van andere landen en culturen. Niet alleen wordt er meer dan ooit gereisd met vliegtuig, trein en auto, ook zijn er de digitale snelwegen die grenzeloos in een mum van tijd iedereen met elkaar verbinden.
Deze globale kennis houdt ook in dat ieder voor zich beseft of hij geluk heeft gehad of pech met zijn geboorteplek.
Pech heb je als je opgroeit in een politiek onstabiel land waar een groot deel van de bevolking armoe lijdt. Pech heb je als je in Amerika opgroeide in een kansarme zwarte wijk. Pech: als je in Iran of Rusland ontdekt dat je homo bent. De ontwikkeling van jouw land- of buurt- of soortgenoten loopt achter; wetenschappelijk denken kreeg er minder kansen. De vrije controle op en de correctie van het gedrag van machtsdragers is onvoldoende.
In deze landen is weinig aandacht voor geboorteregeling, zodat het weinige dat er is, gedeeld moet worden met velen.
Nieuw is dat je weet dat het elders anders kan en is.

Geluk heeft iemand die opgroeit in een rijk land waar de machthebbers democratisch worden aangesteld en gecontroleerd. Waar een vrije pers is, waar geloof en staat worden gescheiden, waar voor de zwakkeren gezorgd wordt, waar de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen.
Echter, de tijd dat de geluksvogels in alle rust konden genieten van hun geluk lijkt voorbij.


Mensen in moeilijke omstandigheden, wetend dat het elders beter is, gaan op zoek naar die betere woonplekken. Een migratiestroom naar de rijke en veilige landen is weliswaar van alle tijden, nieuw is dat niet alleen het verkeer van kennis, maar ook van personen veel gemakkelijker is geworden dan vroeger. er worden bedrijven voor opgezet, veel geld aan verdiend. Men weet dat het voor de 'armen' in rijke landen goed geregeld is en dat de 'mensenrechten' er worden nageleefd. Veel meer mensen durven de beslissing tot vertrek te nemen.

Meer globale kennis onder alle mensen houdt ook in dat inmiddels iedereen weet heeft van het koloniale, imperialistische verleden van de rijke landen. De mensen met pech komen niet meer alleen om genade smeken, om hulp, maar vinden dat ze in zekere zin recht hebben op die hulp. Hun pech, hun achterstand werd immers deels veroorzaakt door de rijke landen. De 'slachtoffers' komen alsnog hun gram halen.

Daar komt nog een andere oorzaak bij van nog te verwachten extra migratiestromen die wellicht nog bedreigender en onbeheersbaarder zullen zijn: de klimaatverandering. Mogelijk manifesteert zich op een onverwacht moment een superramp: een zeer groot gebied met miljoenen bewoners die - indien niet omgekomen - acuut geëvacueerd moeten worden. Waarheen? Naar de veilige, rijke landen natuurlijk, die in het verleden de opwarming van de aarde, en dus het nieuwe klimaat, met hun overmatig energieverbruik, hebben veroorzaakt.
Zie mensen in doodsnood maar eens tegen te houden.

Met zoveel kapers op de kust is er reden voor de bewoners van Het Vrije Rijke Westen zich zorgen te maken. Wat te doen met die kapers? Tegenhouden? Hoe dan? Gaat het Westen vluchtelingen opvangen of beschieten? Beschaving en solidariteit zullen strijden met echt of vermeend eigenbelang.
'Het volk' is daarom bang.


Globale geldstromen

De tegenstelling tussen arm en rijk, tussen pech en geluk blijkt overigens niet zuiver Zuid-West te zijn. Niet voor niets behoort de Amerkaan in een zwarte achterstandswijk ook tot de pechhebbers. Minstens zo globaal is de tweedeling tussen rijk en arm in elk land ter wereld, als je kijkt naar wie het geld, en dus de macht in handen hebben. Daarbij moet men denken aan de inmiddels beruchte 1%. Eén procent van alle mensen heeft privé of zakelijk bijna alle geld en goed in bezit, en daarmee ook de macht.
Vrijwel ieder lid van de wereldbevolking weet dat er een aantal super-Dagoberts-Ducks bestaan die zwemmen in het geld. Het betreft zowel personen als instituten, bedrijven en banken. Via knappe constructies slagen ze erin om nauwelijks belasting af te dragen over hun rijkdom en hun winsten.
Een flink percentage van de 99% weet dat ze zelf gebrek heeft, soms zelfs aan de meest basale zaken. Ze moeten zich uit de naad werken voor een minimumloontje of teren op een krappe uitkering.
De uitvoering van de macht door de superrijken verloopt niet zozeer via wapens, maar vooral via zogenaamde lobby's en via het sponseren van politici tijdens verkiezingen. Het effect is desastreus: de armen worden armer en moeten dansen naar de pijpen van hen die juist rijker worden.

Een overheid die voor de bevolking wil zorgen, moet vaak zelf geld lenen bij die rijken en kan er daarom weinig aan doen. Ze moet dansen naar de pijpen van de grote graaiers die de markt vrij willen houden, zelfs als dat het voortbestaan van de mensheid bedreigt.
De macht van het kapitaal is zover ontaard dat hele landen eraan te gronde gaan, bijvoorbeeld doordat ze zich in de schulden mochten/moesten steken.

Het zou boeiend zijn om de geldstromen te visualiseren op globe-niveau. Je zou zoiets zien als een weerkaart met depressies. Langzaam draaien de geldstromen rond, graaien overal hun materiaal weg en komen tenslotte uit in het oog van de storm. Daar slaat het neer in onvoorstelbare hoeveelheden.

Die 1% is tamelijk globaal verdeeld. Ook in onderontwikkelde landen zijn ze te vinden. Maar het verschijnsel is toch vooral de zwarte kant van Het Westen, met name New York en Londen; sinds enige tijd loopt China mee in deze optocht.
Het Westers fundamentalistische geloof in een totaal vrije markt (greed is good!) is bezig de Westerse samenleving tot op het bot te ontwrichten. Terecht wordt daar wereldwijd kritiek op gegeven. Tegelijk wordt het door personen en bedrijven ook wereldwijd nagevolgd. Zelfs in de armste landen presteren personen het om zich via banken en overheden en ongebreidelde corruptie ongelooflijk te verrijken en de schuldenlast die dat veroorzaakt af te wentelen op de bevolking van dat land. Er is sprake van een dodelijk virus.

De mensen aan de onderkant van de samenleving moeten sappelen voor hun brood, ook in het rijke Westen. Zij voelen het onrecht aan den lijve en ziet het zwakke verweer van overheden hiertegen. Dat vreet aan het vertrouwen in de overheid.
Dat volksdeel is daarom boos, een emotie die via media vele anderen aansteken die het heus niet slecht hebben.


Globale kennis

Sinds de Verlichting heeft het wetenschappelijk denken zich vooral in Het Westen ontwikkeld tot een nog steeds hoger wordend niveau. Gevolgen daarvan zijn de fantastische innovaties die de levensstandaard verbeteren, nieuwe inzichten in het functioneren van mensen en groepen van mensen en hun rechten en plichten.
Dit past in de evolutionaire ontwikkeling van de mensheid als soort, waarbij niet altijd duidelijk is of een ontwikkeling zich opslaat in de genen van de individuen dan wel in de culturen. Godsdienst verliest bij zo'n ontwikkeling langzaamaan haar belang.

De Verlichting, de voortgaande Wetenschap geeft de mogelijkheid en de vrijheid om zelf als mensengroep te bepalen, af te spreken wat goed is voor de ontwikkeling van de mensensoort. Godsdiensten mogen daarbij hun rol spelen, maar zijn niet langer voor iedereen bepalend. Het Westen heeft geen theocratisch fundament meer, maar een democratisch fundament.

Primitievere streken in de wereld, vaak dezelfde landen die door het Westen werden uitgebuit, begrijpen niets van deze 'goddelozen', die misschien wel hun 'goddeloze' invloed gaan uitoefenen op hun kinderen die de vrijheid van het Westen zien en bewonderen. Hun oude cultuur wordt bedreigd door mensen die denken dat ze het beter weten, die machtiger zijn en veel van de oude normen en waarden achterhaald vinden. Reden voor veel achterdocht naar het Vrije Rijke Westen. Het goddeloze Westen wordt door de primitievere stromingen als een grote bedreiging gezien.

In het Westen begint men die achterdocht aan den lijve te voelen. De vrijheid om straffeloos je mening te geven is wel een van de meest vooraanstaande verworvenheden. De meest afwijkende ideeën mogen gepropageerd worden, de wetenschap mag/moet publiceren wat ze ontdekt, ook al druist de nieuwe kennis wellicht in tegen alle oude opvattingen. De vrije pers en de vele gekozen vertegenwoordigers van het volk vragen de bewindslieden, ministers, wethouders enz. het hemd van het lijf; die moeten met de billen bloot. Maken ze geen misbruik van hun positie? Zijn ze bekwaam genoeg? De onafhankelijke rechter kan ingeroepen worden om uit te maken of een bewering van iemand echt beledigend of kwetsend is voor iemand of niet.
De mens leeft niet om te gehoorzamen aan een bovennatuurlijk wezen, maar neemt zelf de verantwoordelijkheid voor de voortgang van mens en wereld. Het grote doel van het leven is nu geworden: het leveren van een bijdrage aan die voortgang.

Westerlingen moeten zich van deze fantastische verworvenheden bewust zijn en er oprecht blij mee zijn. Dat dit hoge Westerse goed van buitenaf bedreigd wordt door dictators, door maffia's, door multinationals, door fundamentalisten van velerlei soort, wordt bewust of onbewust gevoeld.
Welk verdedigingsmechanisme is er om democratische waarden te verdedigen? Zal het Westen een paar stappen terug doen op de weg naar een Verlichte Wereld in de hoop zo alsnog de wat primitievere medemensen mee te krijgen? Zal het mogelijk zijn om op vreedzame wijze deze waarden te verdedigen tegen primitieve aanvallen? Moet het Westen primitieve middelen inzetten om hogere waarden te verdedigen? De Westerse mens merkt dat zijn duur bevochten waarden dreigen afgepakt te worden. Hij voelt zich bedreigd.
De Westerse mens is daar boos over en tegelijk bang.


Tijd voor actie.
Oproep